Ihr Browser ist veraltet!

Die Website kann auf diesem Browser nicht fehlerfrei angezeigt werden. Bitte aktualisieren Sie um den vollen Funktionsumfang zu beützen.

Kritische Editionen der Werke der lateinischen Kirchenväter

Nach dem jeweils neuesten Stand philologischer Editionstechnik werden durch die Mitarbeiter des CSEL oder frei mitarbeitende internationale Wissenschaftler kritisch gesicherte, das heißt dem Originaltext möglichst nahekommende Ausgaben lateinischer christlicher Texte der Spätantike und des Frühmittelalters (von den Anfängen im ausgehenden zweiten Jahrhundert bis Beda Venerabilis, der im Jahr 735 starb) erarbeitet.
Dabei wird auf möglichst breite handschriftliche Grundlage und sorgfältige Emendatio großer Wert gelegt. Die bisher erschienenen Bände umfassen mehr als ein Drittel des gesamten in Frage kommenden Schrifttums. Derzeitige Schwerpunkte liegen bei der Edition von Werken des Augustinus, des Ambrosius sowie der Mönchsregeln. Welche Bände in Arbeit sind, zeigt die Liste unserer Projekte. Die Bände erscheinen seit 2012 beim Verlag De Gruyter, Berlin. Ältere Bände: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.

mehr


  • On Pseudo-Cyprian´s Heptateuchos. Biblical Rewriting between narratio probabilis an Allusive Intertextuality, ed. Michele Cutino, in collaboration with Victoria Zimmerl-Panagl, Berlin 2023. Einige grundlegende Aspekte des Bibelepos Heptateuchos, das fälschlicherweise Cyprian zugeschrieben wurde, bedürfen noch einer eingehenden Untersuchung. Die in diesem Band versammelten Aufsätze stellen eine Vorarbeit für die Gesamtausgabe und den umfassenden Kommentar dar, die von den Mitgliedern der UR 4377 in Straßburg erarbeitet werden, und liefern Analysen insbesondere zu weniger erforschten Themen des Heptateuchos.
  • Sulpicius Severus, Opera - ed. K. Halm 1866; Pseudo-Sulpicius Severus, Epistulae - ed. K. Halm 1866, CSEL 1
  • Minucius Felix, Octavius. Firmicus Maternus, De errore profanarum religionum - ed. K. Halm 1867, CSEL 2
  • Cyprianus, Opera omnia (pars 1): Ad DonatumQuod idola dii non sintAd Quirinum (testimoniorum libri tres)De habitu virginumDe catholicae ecclesiae unitateDe lapsisDe dominica oratione, De mortalitateAd Fortunatum (De exhortatione martyrii), Ad DemetrianumDe opere et eleemosynisDe bono patientiaeDe zelo et livoreSententiae episcoporum numero LXXXVII (De haereticis baptizandis) - ed. W. Hartel 1868, CSEL 3/1
  • Cyprianus, Opera omnia (pars 2): Epistulae - ed. W. Hartel 1871, CSEL 3/2
  • Cyprianus (Pseudo-Cyprianus), Opera omnia (pars 3): Opera spuria. Indices. Praefatio - ed. W. Hartel 1871, CSEL 3/3
  • Arnobius, Adversus nationes - ed. A. Reifferscheid 1875, CSEL 4
  • Orosius, Historiarum adversum paganos libri septem, Liber apologeticus - ed. K. Zangemeister 1882, CSEL 5
  • Ennodius, Opera omnia - ed. W. Hartel 1882, CSEL 6
  • Victor Vitensis, Historia persecutionis Africanae provinciae. Pseudo-Victor Vitensis, Passio septem monachorum, Notitia provinciarum et civitatum Africae - ed. M. Petschenig 1881, CSEL 7
  • Salvianus Massiliensis, Opera omnia - ed. F. Pauly 1883, CSEL 8
  • Eugippius, Excerpta ex operibus Augustini - ed. P. Knöll 1885, CSEL 9/1
  • Eugippius, Vita sancti Severini - ed. P. Knöll 1886, CSEL 9/2
  • Sedulius, Opera omnia - ed. J. Huemer 1885, CSEL 10
  • Sedulius, Opera omnia - ed. J. Huemer, editio altera supplementis aucta curante V. Panagl 2007, CSEL 10
  • Claudianus Mamertus, Opera - ed. A. Engelbrecht 1885, CSEL 11
  • Augustinus, Speculum. Pseudo-Augustinus, Liber de divinis scripturis - ed. F. Weihrich 1887, CSEL 12
  • Cassianus, Conlationes - ed. M. Petschenig 1886, CSEL 13
  • Cassianus, Conlationes - ed. M. Petschenig, editio altera supplementis aucta curante G. Kreuz 2004, CSEL 13
  • Lucifer Calaritanus, Opuscula - ed. W. Hartel 1886, CSEL 14
  • Commodianus, Carmina - ed. B. Dombart 1887, CSEL 15
  • Poetae Christiani minores: Paulinus Perticordiae, Carmina - ed. M. Petschenig / Orientius, Carmina - ed. R. Ellis / Paulinus Pellaeus, Eucharisticos - ed. G. Brandes / Claudius Marius Victor, Alethia. Proba, Cento - ed. K. Schenkl 1888, CSEL 16/1
  • Cassianus, De institutis coenobiorum, De incarnatione domini contra Nestorium - ed. M. Petschenig 1888, CSEL 17
  • Cassianus, De institutione coenobiorum, De incarnatione contra Nestorium - ed. M. Petschenig, editio altera supplementis aucta cur. G. Kreuz 2004, CSEL 17
  • Priscillianus, Opera. Orosius, Commonitorium de errore Priscillianistarum et Origenistarum - ed. G. Schepss 1889, CSEL 18
  • Lactantius, Divinae institutiones et Epitome divinarum institutionum - S. Brandt 1890, CSEL 19/1, CSEL 19/2
  • Tertullianus, De spectaculis, De idololatria, Ad nationes, De testimonio animae, Scorpiace, De oratione, De baptismo, De pudicitia, De ieiunio adversus psychicos, De anima - ed. A. Reifferscheid, G. Wissowa 1890, CSEL 20
  • Faustus Reiensis, De gratia libri duo, De spiritu sancto libri duo, Epistulae, Sermones. Ruricius, Epistularum libri duo - ed. A. Engelbrecht 1891, CSEL 21
  • Hilarius, Tractatus super psalmos - ed. A. Zingerle 1891, CSEL 22
  • Cyprianus Gallus, Heptateuchos, accedunt incertorum De Sodoma et Iona et ad senatorem carmina et Hilarii quae feruntur in Genesin, de Maccabeis atque de Evangelio - ed. R. Peiper 1891, CSEL 23
  • Iuvencus, Evangeliorum libri quattuor - ed. J. Huemer 1891, CSEL 24
  • Augustinus, De utilitate credendi, De duabus animabus, Contra Fortunatum Manichaeum, Contra Adimantum, Contra epistulam fundamenti, Contra Faustum Manichaeum - ed. J. Zycha 1891, CSEL 25/1
  • Augustinus, Contra Felicem Manichaeum, De natura boni, Epistula Secundini, Contra Secundinum Manichaeum. Euodius, De fide contra Manichaeos. Pseudo-Augustinus, Commonitorium quomodo sit agendum cum Manichaeis - ed. J. Zycha 1892, CSEL 25/2
  • Optatus Milevitanus, Contra Parmenianum Donatistam, Appendix decem monumentorum veterum - ed. K. Ziwsa 1893, CSEL 26
  • Lactantius, De opificio dei, De ira dei, Carmina, Fragmenta - ed. S. Brandt 1893, CSEL 27/1
  • Lactantius, De mortibus persecutorum - ed. S. Brandt, G. Laubmann 1897, CSEL 27/2
  • Augustinus, De Genesi ad litteram, De Genesi ad litteram liber imperfectus, Locutiones in Heptateuchum - ed. J. Zycha 1894, CSEL 28/1
  • Augustinus, Quaestiones in Heptateuchum, Adnotationes in Iob - ed. J. Zycha 1895, CSEL 28/2
  • Paulinus Nolanus, Epistulae - ed. W. Hartel 1894, CSEL 29
  • Paulinus Nolanus, Epistulae - ed. W. Hartel, editio altera supplementis aucta curante M. Kamptner 1999, CSEL 29
  • Paulinus Nolanus, Carmina - ed. W. Hartel 1894, CSEL 30
  • Paulinus Nolanus, Carmina - ed. W. Hartel, editio altera supplementis aucta curante M. Kamptner 1999, CSEL 30
  • Eucherius, Formulae spiritalis intellegentiaeInstructionum libri duoPassio Agaunensium martyrumEpistula de laude Heremiaccedunt Epistulae ab Salviano et Hilario et Rustico ad Eucherium datae - ed. K. Wotke 1894, CSEL 31
  • Ambrosius, Exameron, De paradiso, De Cain et Abel, De Noe, De Abraham, De Isaac, De bono mortis - ed. K. Schenkl 1896/1897, CSEL 32/1
  • Ambrosius, De Iacob, De Ioseph, De patriarchis, De fuga saeculi, De interpellatione Iob et David, De apologia David, Apologia David altera, De Helia et ieiunio, De Nabuthae, De Tobia - ed. K. Schenkl 1897, CSEL 32/2
  • Ambrosius, Expositio evangelii secundum Lucan - ed. K. Schenkl 1902, CSEL 32/4
  • Augustinus, Confessiones - ed. P. Knöll 1896, CSEL 33
  • Augustinus, Epistulae (ep. 1-30) - ed. A. Goldbacher 1895, CSEL 34/1
  • Augustinus, Epistulae (ep. 31-123) - ed. A. Goldbacher 1898, CSEL 34/2
  • Epistulae imperatorum pontificum aliorum inde ab a. CCCLXVII usque ad a. DLIII datae Avellana quae dicitur collectio, pars I: ep. 1-104 - ed. O. Guenther 1895, CSEL 35/1
  • Epistulae imperatorum pontificum aliorum inde ab a. CCCLXVII usque ad a. DLIII datae Avellana quae dicitur collectio, pars II: ep. 105-244 - ed. O. Guenther 1898, CSEL 35/2
  • Augustinus, Retractationes - ed. P. Knöll 1902, CSEL 36
  • Flavius Iosephus, Contra Apionem - ed. K. Boysen 1898, CSEL 37
  • Filastrius Brixiensis, Diversarum hereseon liber - ed. F. Marx 1898, CSEL 38
  • Itinera Hierosolymitana - ed. P. Geyer 1898, CSEL 39
  • Augustinus, De civitate dei (pars 1: lib. 1-13) - ed. E. Hoffmann 1899, CSEL 40/1
  • Augustinus, De civitate dei (pars 2: lib. 14-22) - ed. E. Hoffmann 1900, CSEL 40/2
  • Augustinus, De fide et symbolo, De fide et operibus, De agone christiano, De continentia, De bono coniugali, De sancta virginitate, De bono viduitatis, De adulterinis coniugiis, De mendacio, Contra mendacium, De opere monachorum, De divinatione daemonum, De cura pro mortuis gerenda, De patientia - ed. J. Zycha 1900, CSEL 41
  • Augustinus, De perfectione iustitiae hominis, De gestis Pelagii, De gratia Christi, De nuptiis et concupiscentia - ed. K. F. Vrba, J. Zycha 1902, CSEL 42
  • Augustinus, De consensu evangelistarum libri quattuor - ed. F. Weihrich 1904, CSEL 43
  • Augustinus, Epistulae (ep. 124-184 A) - ed. A. Goldbacher 1904, CSEL 44
  • Evagrius, Altercatio legis inter Simonem Iudaeum et Theophilum Christianum - ed. E. Bratke 1904, CSEL 45
  • Tyrannius Rufinus, Orationum Gregorii Nazianzeni novem interpretatio - J. Wrobelii copiis usus edidit et prolegomena indicesque adiecit A. Engelbrecht 1910, CSEL 46
  • Tertullianus, De patientia, De carnis resurrectione, Adversus Hermogenem, Adversus Valentinianos, Adversus omnes haereses, Adversus Praxean, Adversus Marcionem - ed. E. Kroymann 1906, CSEL 47
  • Boethius, In Isagogen Porphyrii commenta - copiis G. Schepss comparatis suisque usus ed. S. Brandt 1906, CSEL 48
  • Victorinus Petavionensis, Opera - ed. J. Haussleiter 1916, CSEL 49
  • Pseudo-Augustinus, Quaestiones veteris et novi testamenti CXXVII, accedit appendix continens alterius editionis quaestiones selectas - ed. A. Souter 1908, CSEL 50
  • Augustinus, Psalmus contra partem Donati, Contra epistulam Parmeniani, De baptismo - ed. M. Petschenig 1908, CSEL 51
  • Augustinus, Contra litteras Petiliani, Epistula ad catholicos de secta Donatistarum, Contra Cresconium - ed. M. Petschenig 1909, CSEL 52
  • Augustinus, De unico baptismo, Breviculus collationis cum Donatistis, Contra partem Donati post gesta, Sermo ad Caesariensis ecclesiae plebem, Gesta cum Emerito Donatistarum episcopo, Contra Gaudentium Donatistarum episcopum. Accedit Sententia concilii Bagaiensis. Pseudo-Augustinus, Sermo de Rusticiano subdiaconoAdversus Fulgentium Donatistam - ed. M. Petschenig 1910, CSEL 53
  • Hieronymus, Epistulae 1-70 - ed. I. Hilberg 1910, CSEL 54
  • Hieronymus, Epistulae 1-70 - ed. I. Hilberg, editio altera supplementis aucta curante M. Kamptner 1996, CSEL 54
  • Hieronymus, Epistulae 71-120 - ed. I. Hilberg 1912, CSEL 55
  • Hieronymus, Epistulae 71-120 - ed. I. Hilberg, editio altera supplementis aucta curante M. Kamptner 1996, CSEL 55
  • Hieronymus, Epistulae 121-154 - ed. I. Hilberg 1918, CSEL 56
  • Hieronymus, Epistulae 121-154 - ed. I. Hilberg, editio altera supplementis aucta curante M. Kamptner 1996, CSEL 56/1
  • Hieronymus, Epistularum Indices et Addenda - comp. M. Kamptner 1996, CSEL 56/2
  • Augustinus, Epistulae (ep. 185-270) - ed. A. Goldbacher 1911, CSEL 57
  • Augustinus, Epistulae: Praefatio editoris et indices - ed. A. Goldbacher 1923, CSEL 58
  • Hieronymus, In Hieremiam prophetam libri sex - ed. S. Reiter 1913, CSEL 59
  • Augustinus, De peccatorum meritis et remissione et de baptismo parvulorum, De spiritu et littera, De natura et gratia, De natura et origine animae, Contra duas epistulas Pelagianorum - ed. K. F. Vrba et J. Zycha 1913, CSEL 60
  • Prudentius, Carmina - ed. J. Bergman 1926, CSEL 61
  • Ambrosius, Expositio psalmi CXVIII - ed. M. Petschenig 1913, CSEL 62
  • Ambrosius, Expositio psalmi CXVIII - ed. M. Petschenig, editio altera supplementis aucta cur. M. Zelzer 1999, CSEL 62
  • Augustinus, Contra Academicos, De beata vita, De ordine - ed. P. Knöll 1922, CSEL 63
  • Ambrosius, Explanatio psalmorum XII - ed. M. Petschenig 1919, CSEL 64
  • Ambrosius, Explanatio psalmorum XII - ed. M. Petschenig, editio altera supplementis aucta cur. M. Zelzer 1999, CSEL 64
  • Hilarius Pictaviensis, Tractatus mysteriorum, Collectanea antiariana, Ad Constantium imperatorem, Hymni, Fragmenta. Pseudo-Hilarius, Epistula ad Abram filiam, Hymni - ed. A. Feder 1916, CSEL 65
  • Hegesippus, Historiae libri V - ed. V. Ussani 1932, CSEL 66/1
  • Hegesippus, Historiae libri V. Praefatio et Indices - ed. V. Ussani, praef. K. Mras 1960, CSEL 66/2
  • Boethius, De consolatione philosophiae - R. Peiperi atque G. Schepssii copiis et A. Engelbrechtii studiis usus ed. W. Weinberger 1934, CSEL 67
  • Gaudentius Brixiensis, Tractatus - ed. A. Glück 1936, CSEL 68
  • Tertullianus, Apologeticum - ed. H. Hoppe 1939, CSEL 69
  • Tertullianus, De praescriptione haereticorum, De cultu feminarum, Ad uxorem, De exhortatione castitatis, De corona, De carne Christi, Adversus Iudaeos - ed. E. Kroymann 1942, CSEL 70
  • Cassiodorus - Epiphanius, Historia ecclesiastica tripartita - rec. W. Jacob, ed. cur. R. Hanslik 1952, CSEL 71
  • Arator, De actibus apostolorum - ed. A. P. McKinlay 1951, CSEL 72
  • Ambrosius, Explanatio symboli, De sacramentis, De mysteriis, De paentientia, De excessu fratris, De obitu Valentiniani, De obitu Theodosii - ed. O. Faller 1955, CSEL 73
  • Augustinus, De libero arbitrio libri tres - ed. W. M. Green 1956, CSEL 74
  • Benedicti Regula - ed. R. Hanslik 1960, CSEL 75
  • Benedicti Regula - ed. R. Hanslik 1977, CSEL 75
  • Tertullianus, Ad martyras, Ad Scapulam, De fuga in persecutione, De monogamia, De virginibus velandis, De pallio - opera E. Kroymann usus ed. V. Bulhart / Tertullianus, De paenitentia - ed. Ph. Borleffs 1957, CSEL 76
  • Augustinus, De magistro, De vera religione - ed. G. Weigel 1961, CSEL 77/1, CSEL 77/2
  • Ambrosius, De fide - ed. O. Faller 1962, CSEL 78
  • Ambrosius, De spiritu sancto libri tres, De incarnationis dominicae sacramento - ed. O. Faller 1964, CSEL 79
  • Augustinus, De doctrina christiana - ed. W. M. Green 1963, CSEL 80
  • Ambrosiaster, Commentarius in epistulas Paulinas (ad Romanos) - ed. H. J. Vogels 1966, CSEL 81/1
  • Ambrosiaster, Commentarius in epistulas Paulinas (ad Corinthios) - ed. H. J. Vogels 1968, CSEL 81/2
  • Ambrosiaster, Commentarius in epistulas Paulinas (ad Galatas, ad Efesios, ad Filippenses, ad Colosenses, ad Thesalonicenses, ad Timotheum, ad Titum, ad Filemonem) - ed. H. J. Vogels 1969, CSEL 81/3
  • Ambrosius, Epistulae et acta, epistularum libri I-VI - ed. O. Faller 1968, CSEL 82/1
  • Ambrosius, Epistulae et acta: Epistularum libri VII-VIIII - post O. Faller rec. M. Zelzer 1990, CSEL 82/2
  • Ambrosius, Epistularum liber decimus, Epistulae extra collectionem, Gesta concili Aquileiensis - ed. M. Zelzer 1982, CSEL 82/3
  • Ambrosius. Epistulae et acta: Indices et Addenda - comp. M. Zelzer, adiuvante L. Krestan 1996, CSEL 82/4
  • Marius Victorinus, Ad Candidum Arrianum, Adversus Arium, De homoousio recipiendo, Hymni - ed. P. Henry, P. Hadot 1971, CSEL 83/1
  • Marius Victorinus, In epistulam Pauli ad Ephesios, In epistulam Pauli ad Galatas, In epistulam Pauli ad Philippenses - ed. F. Gori 1986, CSEL 83/2
  • Augustinus, Expositio quarumdam propositionum ex epistula ad Romanos, Epistulae ad Galatas expositio, Epistulae ad Romanos inchoata expositio - ed. J. Divjak 1971, CSEL 84
  • Augustinus, Contra Iulianum opus imperfectum (libri 1-3) - post E. Kalinka ed. M. Zelzer 1974, CSEL 85/1
  • Augustinus, Contra Iulianum opus imperfectum (libri 4-6) - ed. M. Zelzer 2004, CSEL 85/2
  • Basili Regula a Rufino latine versa - ed. K. Zelzer 1986, CSEL 86
  • Eugippii Regula - ed. F. Villegas, A. De Vogüé 1976, CSEL 87
  • Augustinus, Epistolae ex duobus codicibus nuper in lucem prolatae - ed. J. Divjak 1981, CSEL 88
  • Augustinus, Soliloquiorum libri duo, De inmortalitate animae, De quantitate animae - ed. W. Hörmann 1986, CSEL 89
  • Augustinus, De moribus ecclesiae catholicae et de moribus Manichaeorum libri duo - ed. J. B. Bauer 1992, CSEL 90
  • Augustinus, De Genesi contra Manichaeos - ed. D. Weber 1998, CSEL 91
  • Augustinus, Contra sermonem Arrianorum praecedit sermo Arrianorum - ed. M. J. Suda / Augustinus, De correptione et gratia - ed. G. Folliet 2000, CSEL 92
  • Prosper, Liber Epigrammatum - ed. A. G. A. Horsting 2016, CSEL 100
  • Augustinus, Sermones selecti - ed. C. Weidmann 2015, CSEL 101
  • Augustinus, De musica - ed. M. Jacobsson, Einleitung von M. Jacobsson und L. J. Dorfbauer 2017, CSEL 102
  • Fortunatianus Aquileiensis, Commentarii in evangelia - ed. L. J. Dorfbauer 2017, CSEL 103
  • Collatio Carthaginensis anni 411: Gesta collationis Carthaginensis; Augustinus, Breviculus collationis; Augustinus, Ad Donatistas post collationem - ed. C. Weidmann 2018, CSEL 104
  • Augustinus, Späte Schriften zur Gnadenlehre, De gratia et libero arbitrio, De praedestinatione sanctorum libri duo (olim: De praedestinatione sanctorum, De dono perseverantiae) - ed. V. H. Drecoll und C. Scheerer unter Mitarbeit von B. Gleede, 2019, CSEL 105
  • Ambrosius Mediolanensis, Orationes funebres I: In psalmum 61/De obitu Gratiani, De consolatione Valentiniani/De obitu Valentiniani, De obitu Theodosii - ed. V. Zimmerl-Panagl, Berlin u.a. 2021, CSEL 106
  • Ambrosius Mediolanensis, Orationes funebres II: De excessu fratris libri II - ed. V. Zimmerl-Panagl, Berlin u.a. 2022, CSEL 107
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 1-32 (expos.) - ed. C. Weidmann 2003, CSEL 93/1A
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 18-32 (Sermones) - ed. C. Weidmann 2011, CSEL 93/1B
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 51-60 - ed. H. Müller 2004, CSEL 94/1
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 61-70 - ed. H. Müller 2020, CSEL 94/2
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 71-80 - ed. L.J. Dorfbauer 2023, CSEL 94/3
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 101-109 - ed. F. Gori adiuvante C. Pierantoni 2011, CSEL 95/1
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 110-118 - ed. F. Gori adiuvante A. De Nicola 2015, CSEL 95/2
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 119-133 - ed. F. Gori 2001, CSEL 95/3
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 134-140 - ed. F. Gori adiuvante F. Recanatini 2002, CSEL 95/4
  • Augustinus, Enarrationes in Psalmos 141-150 - ed. F. Gori adiuvante I. Spaccia 2005, CSEL 95/5
  • Anonymi in Iob commentarius - ed. K. B. Steinhauser, adiuvantibus H. Müller et D. Weber 2006, CSEL 96
  • Prosper, De vocatione omnium gentium - ed. R. J. Teske, D. Weber 2009, CSEL 97
  • Monastica 1: Donati Regula, Pseudo-Columbani Regula monialium (frg.) - ed. V. Zimmerl-Panagl, Edition der Regula Donati nach Vorarbeiten von M. Zelzer 2015, CSEL 98
  • Pseudo-Augustinus, De oratione et elemosina, De sobrietate et castitate, De incarnatione et deitate Christi ad Ianuarium, Dialogus quaestionum - ed. L. J. Dorfbauer 2011, CSEL 99